การศึกษาสภาพปัจจุบัน ความต้องการ และสังเคราะห์ชุดความรู้ในการพัฒนาหลักสูตรประวัติศาสตร์ท้องถิ่นสำหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษา
Keywords:
Current State and Needs, Knowledge Package, History Curriculum, Fang River BasinAbstract
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้ เป็นส่วนหนึ่งของโครงการวิจัย เรื่อง การพัฒนาหลักสูตรประวัติศาสตร์ท้องถิ่นลุ่มน้ำฝางโดยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างพลเมืองท้องถิ่นตื่นรู้ สำหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาสภาพปัจจุบันในการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่นลุ่มน้ำฝาง 2. ศึกษาความความต้องการในการพัฒนาหลักสูตรประวัติศาสตร์ท้องถิ่นลุ่มน้ำฝาง 3. สังเคราะห์ชุดความรู้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นลุ่มน้ำฝาง โดยผู้วิจัยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (PAR) และรวมรวบข้อมูลเชิงคุณภาพจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key Informants) จำนวน 15 คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูล ได้แก่ แบบวิเคราะห์เอกสาร แบบบันทึกภาคสนาม แบบการสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง และแบบบันทึกการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การวิเคราะห์สรุปอุปนัย (Analytic Induction) ร่วมกับการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)
ผลการวิจัยพบว่า 1. สภาพปัจจุบันในการพัฒนาหลักสูตรประวัติศาสตร์ท้องถิ่นลุ่มน้ำฝาง มีเนื้อหาประวัติศาสตร์เกี่ยวข้องกับตำนาน และประวัติศาสตร์กระแสหลัก ซึ่งการสอนประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่ใช้อยู่ไม่สอดคล้องกับสภาพปัจจุบัน นักเรียนมองว่าเป็นเรื่องน่าเบื่อหน่าย 2. ความต้องการในการพัฒนาหลักสูตรประวัติศาสตร์ท้องถิ่นลุ่มน้ำฝาง ควรนำเรื่องในท้องถิ่นมาบรรจุในเนื้อหา จัดกิจกรรมให้นักเรียนได้ปฏิบัติ ลงพื้นศึกษาเรียนรู้ร่วมกับคนในชุมชนด้วยเนื้อหาเชิงลึกและสะท้อนความเป็นจริง ปราชญ์ชุมชนต้องการพัฒนาชุมชนให้เป็นศูนย์การเรียนรู้ตลอดชีวิต และเป็นวิทยากรท้องถิ่นได้ 3. การสังเคราะห์ชุดความรู้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นลุ่มน้ำฝางสำหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษา จำแนกได้ 3 ยุค 1) ความรู้ในอดีต 2) ความรู้ในปัจจุบัน 3) ความรู้ในอนาคต
Abstract
This article is a part of the project on local history curriculum development of Fang River Basin using participatory action research (PAR) to enhance active local citizenship for secondary school students. It aimed to 1. investigate current state of curriculum development on Fang local history, 2. study needs for developing curriculum on Fang local history, and 3. synthesize knowledge package on Fang local history for secondary school students. The qualitative data were collected from 15 key informants selected by purposive sampling. The research instruments were document analysis form, field note, semi-structured interview form, and focus group discussion form. The data were analyzed by using analytical induction and content analysis.
The results were as follows.
1. The current state of curriculum development on Fang local history consisted of folklore and mainstream history. The current local history education was inconsistent with the social issue, and students found it boring.
2. The needs of developing curriculum on Fang local history could focus on community-based learning by providing students fieldwork activities that included in-depth content reflecting reality. The local scholars needs were developing community to be lifelong learning center and being local lecturers.
3. Knowledge package synthesis on Fang local history for secondary school students was classified into 3 eras: past, current, and future knowledge.
References
กนกวรา พวงประยงค์ และ สานิตย์ หนูนิล. (2561). สังคมชนบทไทยสมัยใหม่กับปัจจัยกำหนดวิถีการดำเนินชีวิต. วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์. 44(2), 34 - 64.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2551). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์แห่งประเทศไทย.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2564) รายงานการศึกษาวิจัยสภาพการจัดการเรียนการสอนวิชาประวัติศาสตร์ ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน. กรุงเทพมหานคร : สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา.
กีรินทร์ สหเวียน. (2546). กระบวนการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่นโดยการทำวิจัยเชิงปฏิบัติการ: กรณีศึกษาครูชั้นประถมศึกษาในโรงเรียนสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาเอกชน อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ (วิทยานิพนธ์ปริญาญาดุษฎีบัณฑิต). กรุงเทพมหานคร : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เฉลิม นิติเขตต์ปรีชา. (2561). เทคนิควิธีการสอนประวัติศาสตร์ กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ชัยรัตน์ สุทธิรัตน์. (2560). การพัฒนาหลักสูตร : ทฤษฎีสู่การปฏิบัติ. (พิมพ์ครั้งที่ 6) กรุงเทพมหานคร : วีพรินท์.
ณัฐติกาญจน์ สีเหนี่ยง. (2555). การสังเคราะห์ชุดความรู้ท้องถิ่นเพื่อส่งเสริมการศึกษาของชุมชน (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต). กรุงเทพมหานคร : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เดลินิวส์ออนไลน์. (2564). ศธ.จัดใหญ่ปรับการเรียนเปลี่ยนการสอนวิชาประวัติศาสตร์. เรียกใช้เมื่อ 4 กันยายน 2564 จาก https://www.dailynews.co.th/news/228170/
ทวีศิลป์ สืบวัฒนะ. (2554). แนวคิดและแนวทางการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่น. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร : อินทนิล.
ธงชัย วินิจจะกูล. (2562). ออกนอกขนบประวัติศาสตร์ไทย. นนทบุรี : ฟ้าเดียวกัน.
นันทนา ราชเฉลิม. (2557). การจัดการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นโดยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม: กรณีศึกษาดรงเรียนบ้านโนนปอแดง จังหวัดเลย (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต). ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ภิญญพันธุ์ พจนะลาวัณย์. (2561). ประวัติศาสตร์สำเหนียก. กรุงเทพมหานคร : มติชน.
ยงยุทธ ชูแว่น. (2562). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นไทย. กรุงเทพมหานคร : ยิปซีกรุ๊ป.
เรณู อรรฐาเมศร์ และคณะ. (2554). โครงการยุววิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่นภาคเหนือ. กรุงเทพมหานคร : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
วศิณ ปัญญาวุธตระกูล. (2562). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น : วิธีการศึกษาเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม. พิษณุโลก : รัตนสุวรรณการพิมพ์ 3.
สภาวัฒนธรรมอำเภอฝาง. (2558). ประวัติศาสตร์เมืองฝาง. (พิมพ์ครั้งที่ 2) เชียงราย : ล้อล้านนา.
สุนทรชัย ชอบยศ. (2562). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเพื่อการพัฒนารากฐานท้องถิ่นที่เข้มแข็งและยั่งยืน. วารสารสถาบันพระปกเกล้า. 17(2), 115 - 138.
อานันท์ กาญจนพันธ์. (2564). ก้าวข้ามวาทกรรมสู่พื้นที่ความรู้ : จุดตัดของข้อถกเถียงทางสังคมศาสตร์. กรุงเทพมหานคร : สยามปริท้ศน์.
องอาจ นัยพัฒน์. (2554). การออกแบบการวิจัย: วิธีการเชิงปริมาณ เชิงคุณภาพ และผสมผสานวิธีการ. (พิมพ์ครังที่ 2). กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อรรถจักร์ สัตยานุรักษ์ และคณะ. (2548). โครงการประสานงานเพื่อประมวลและสังเคราะห์องค์ความรู้เกี่ยวกับชุมชน. กรุงเทพมหานคร : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
อรรถจักร์ สัตยานุรักษ์. (2556). บทสังเคราะห์ยุววิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่นภาคเหนือ. เชียงใหม่ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
อรรถจักร์ สัตยานุรักษ์. (2560). รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการ “ความเปลี่ยนแปลง “ชนบท” ในสังคมไทย : ประชาธิปไตยบนความเคลื่อนไหว”. กรุงเทพมหานคร : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตแพร่

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.