กระบวนการจัดทำแผนแม่บทเพื่อการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา วัดพระธาตุแช่แห้ง พระอารามหลวง จังหวัดน่าน

Authors

  • Phra Yuvarach Kovidakusalo (Lokakeaw) Mahachulalongkornrajavidyalaya, Nakhon Nan Buddhist
  • Phrachayanantamunee Mahachulalongkornrajavidyalaya, Nakhon Nan Buddhist

Keywords:

แผนแม่บท, การปฏิรูป, กิจการพระพุทธศาสนา

Abstract

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาแผนแม่บทกับหลักการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาตามมติมหาเถรสมาคม 2) เพื่อศึกษาแผนแม่บทเดิมของวัดพระธาตุแช่แห้ง พระอารามหลวง จังหวัดน่าน และ 3) เพื่อศึกษากระบวนการจัดทำแผนแม่บทกับหลักการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาของวัดพระธาตุแช่แห้ง พระอารามหลวง จังหวัดน่าน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 25 รูป/คน

          ผลการวิจัยพบว่า การจัดทำแผนแม่บททางพระพุทธศาสนา ดำเนินตามพันธกิจคณะสงฆ์ คือ 1) ด้านการปกครอง 2) ด้านศาสนศึกษา 3) ด้านศึกษาสงเคราะห์ 4) ด้านเผยแพร่ 5) ด้านสาธารณูปการ 6) ด้านสาธารณสงเคราะห์ มีบทบาทโดยตรงต่อการปฏิรูป 4 ด้าน คือ 1) สร้างความมั่นคงด้านพระพุทธศาสตร์ 2) ยกระดับกระบวนการบริหารจัดการภายใน 3) พัฒนาองค์กร แห่งการเรียนรู้เชิงพุทธ และ 4) มีทรัพยากรเพียงพอในการขับเคลื่อนกิจการพระพุทธศาสนา

          แผนแม่บทเดิมของวัดพระธาตุแช่แห้ง พระอารามหลวง จังหวัดน่าน มีการจัดทำและถือปฏิบัติแผนปฏิบัติงานมาเป็นระยะเวลากว่า 10 ปี ผ่านการวิเคราะห์ วิพากษ์ วิจารณ์ จากผู้ทรงคุณวุฒิจากหลายฝ่าย ประกอบด้วย 1) ส่งเสริมการจัดการศึกษาทางด้านพระพุทธศาสนา 2) ส่งเสริมศาสนทายาท 3) รักษาอนุรักษ์ฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมอันดีงาม 4) รักษาอนุรักษ์ฟื้นฟูจัดสรรพื้นที่ให้เหมาะสมต่อการเป็นวัดอันเป็นศาสน-สถานที่สำคัญปรับปรุงสภาพภูมิทัศน์ภายในเขตโบราณสถานและศาสนสถาน

          กระบวนการจัดทำแผนแม่บทกับหลักการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาของวัดพระธาตุแช่แห้ง พระอารามหลวง จังหวัดน่าน มี 4 กระบวนการ ได้แก่ 1) ประชุมเพื่อทบทวนแผนแม่บทเดิมของวัด 2) มีการแบ่งกลุ่มทำ SWOT Analysis มีการวิเคราะห์จุดเด่น และจุดด้อยของแผนแม่บทเดิม 3) ระดมความร่วมมือจากภาคีเครือข่ายและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องแต่ละฝ่าย 4) จัดทำแผนแม่บทใหม่ เพื่อพัฒนาให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงไปตามกระแสโลกาภิวัฒน์ โดยให้ความสำคัญและมุ่งเน้นกับการพัฒนาด้านต่าง ๆ ให้สอดคล้องกับหลักการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาทั้ง 6 ด้าน

 

Abstract

          This qualitative study aimed to 1) study the master plan and the principles of Buddhist affairs reform according to the resolution of the Sangha Supreme Council, 2) study previous master plan of Wat Phra That Chae Haeng Phra Alam Loung, Nan province, and 3) investigate the process of creating a master plan and the principles of reforming Buddhist affairs at Wat Phra That Chae Haeng Phra Alam Loung, Nan province. The data were collected from 25 key informants through interviews.

          The findings were as follows:

          The formulation of the Buddhist master plan in terms of Buddhist affairs consisting of 1) administration, 2) religious education, 3) educational welfare, 4) dissemination, 5) public utilities, and 6) public welfare played vital roles in 4 aspects of Buddhist reform: 1) creating Buddhist stability, 2) upgrading the internal management process, 3) developing Buddhist learning organizations, and 4) having sufficient resources to drive Buddhist affairs.

          The original master plan of Wat Phra That Chae Haeng has been developed and implemented more than 10 years based on expert analysis and criticism. It consists of 1) promoting Buddhist education, 2) promoting religious heirs, 3) preserving and restoring valuable arts and culture, and 4) preserving, restoring, and allocating areas suitable for being important Buddhist temples and improving ancient and religious sites.

          The 4 processes of formulating the master plan of Wat Phra That Chae Haeng Phra Alam Loung, Nan province were 1) meeting to review the previous master plan; 2) dividing groups to conduct  SWOT analysis; 3) cooperating with network partners and relevant parties; 4) formulating the new master plan to meet globalization changes by focusing on various development in accordance with 6 principles of Buddhist affairs reform.

References

กองจัดการสิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรม. (2565). แผนแม่บทและผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนาบริเวณเมืองเก่าน่าน. เรียกใช้เมื่อ 9 ธันวาคม 2565. จาก https://nced.onep.go.th.

คณะกรรมการประสานงานแผนยุทธศาสตร์ในการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา. (2560). แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา. เรียกใช้เมื่อ 9 ธันวาคม 2565. จาก http://www.buddhism4. com/web/index.php/9-1/4-2017-10-21-19-13-40.

ฐิติพร สะสม. (2553). ศึกษาระบบการบริหารและการจัดการวัดในพระพุทธศาสนากรณีศึกษา : วัดพระธาตุแช่แห้ง อําเภอภูเพียง จังหวัดน่าน (วิทยานิพนธ์ปริญญาพุทธศาสตรมหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระเมธีธรรมาลังการ (ประยุทธ ภูริทตฺโต). (2551). ประสิทธิภาพการบริหารงานคณะสงฆ์จังหวัดแพร่ (รายงานวิจัย). แพร่ : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตแพร่

พระครูวิสุทธิสีลาภิวัฒน์ (เมธาภิวัฒน์ ฐิติโก), พระอุดมสิทธินายก และพระมหาสุนันท์สุนนฺโท. (2563). การขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนาด้านการปกครองของคณะสงฆ์จังหวัดสระบุรี. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์. 9(1). 39.

พระบุญทิศ สิริจนฺโท (จันทะวอน). (2561). ศึกษาวิเคราะห์หลักพุทธธรรมที่ปรากฏในประเพณีหกเป็งของวัดพระธาตุแช่แห้งจังหวัดน่าน (วิทยานิพนธ์ปริญญาพุทธศาสตรมหาบัณฑิต). พระนครศรีอยุธยา : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระราชวรเมธี และคณะ. (2559). แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา 2560-2564. กรุงเทพมหานคร : มหาเถรสมาคม.

สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. (2558). พจนานุกรมศัพท์เศรษฐศาสตร์. เรียกใช้เมื่อ 9 ธันวาคม 2565. จาก http://legacy.orst.go.th/?printing=พจนานุกรมศัพท์เศรษฐศาส-3.

Downloads

Published

03-01-2025 — Updated on 06-01-2025

Versions

How to Cite

Kovidakusalo (Lokakeaw), P. Y., & Phrachayanantamunee. (2025). กระบวนการจัดทำแผนแม่บทเพื่อการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา วัดพระธาตุแช่แห้ง พระอารามหลวง จังหวัดน่าน. วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตแพร่, 10(2), 64–77. Retrieved from https://ojs.mcupr.ac.th/index.php/jgrp/article/view/246 (Original work published January 3, 2025)

Issue

Section

Research Articles: บทความวิจัย